Frankfurt am Main, zondag 16 februari jl. Tom Hazenberg is gastspreker op het 25e internationale symposium voor Onderwaterarcheologie, georganiseerd door DeGuWa, het Deutsche Gesellschaft zur Förderung der Unterwasserarchäologie. Het thema is Ökonomie und Logistik auf Binnengewässern im Römischen Reich. Tom gaf de lezing mede namens Yardeni Vorst (onderzoeker Zwammerdamschepen) en Laura Koehler (RCE). Ware opvolgers van archeoloog Maarten de Weerd; hij verzorgde deze lezing in 2002.
Nu de onderzoekstechnieken de laatste jaren een grote vlucht hebben genomen, vallen er veel nieuwe ontdekkingen en inzichten te delen. De toehoorders waren daarnaast ook verheugd te horen over de langverwachte werkzaamheden aan de Zwammerdamschepen en de komst van het Nationaal Romeins Scheepvaart Museum. Dat de Zwammerdamschepen ook werden genoemd in de lezingen van Ronald Bockius, (Museum für Antike Schifffahrt, Mainz), en Christoph Schäfer (Universität Trier) maakte het des te duidelijker dat de schepen van internationaal belang zijn. Ze maken deel uit van de internationale wetenschap, voor zowel de Romeinse scheepsbouwtechnieken als de Romeinse scheepvaart.
Nieuwe ideeën
In zijn lezing benadrukte Tom hoe de Zwammerdamschepen en de andere gevonden Romeinse platbodems op Nederlandse bodem het begin vormden van een groot wetenschappelijk onderzoek, dat nog lang niet is beëindigd.
De grote hoeveelheid gevonden hout maakt het 50 jaar na opgraving mogelijk de nieuwste onderzoeksmethoden toe te passen, om datering en herkomst te achterhalen. De resultaten zijn verbluffend te noemen: hout uit de Ardennen en Nederland samen gebruikt in de Woerden 7, terwijl de Meern 1 geheel uit Nederlands eiken bestaat!
Revolutionaire nieuwe ideeën over de plaats van de scheepswerven langs de Limes, het gebruik van lokale kennis en vaardigheden, en ook de mogelijkheid van militaire inzet van de schepen laat zien dat er nog veel valt te ontdekken en te discussiëren.
Museum für Antike Schifffahrt
Het vijfdaagse symposium werd in stijl afgesloten met een rondleiding door het Museum für Antike Schifffahrt in Mainz. Het was voor Tom een leuk weerzien met oude bekenden: in de tijd dat de Woerden 7 werd gerestaureerd hebben zij veel contact gehad!
Ik ben geinteresserd in de voortstuwing van de schepen.
De Romeinen hadden een slavenhoudersmaatschappij en gebruikten ongetwijfeld slaven voor het stroom opwaards jagen van de schepen. De mast staat op de daartoe meest geschikte plaats. Vergelijk met de mast op onze trekschuiten van voor de spoorwegen. Deze werden door paarden gejaagd maar langs een kronkelige rivier met variabele waterhoogte kun je geen jaagpad aanleggen. Bovendien waren de paarden van de Romeinen klein en was het paardentuig nog ongeschikt.
Stroomafwaards heb je aan een kleine snelheid genoeg om het schip bestuurbaar te houden en daartoe zullen riemen zijn gebruikt, ook aangedreven door slaven.
Is het Museum für Antike Schifffahrt niet in Mainz? In Frankfurt vind ik er geen.